Sweet Nkhata Bay

Na bijna een week in Lilongwe reis ik eindelijk door naar Nkhata Bay. Ik neem samen met enkele andere studenten de bus naar Mzuzu. Het is een leuke reis, we doorkruisen het land. Ik vind het prachtig om het landschap en de dorpjes te zien. De bus zit tjokvol, af en toe stoppen we in een dorpje of een stadje. Er komen dan hopen mensen naar de bus, die voedsel en drank proberen te verkopen. Eenmaal in Mzuzu neem ik een taxi naar Nkhata Bay . De taxi zet me af aan de gevangenis, een cipier vertelt me dat Mister Ndolo, mijn stagebegeleider, niet aanwezig is. We gaan naar zijn huis op de heuvel. Daar is hij ook niet. Het lijkt me best om voor de eerste avond naar een Lodge te gaan. De taxichauffeur zet me af en vertelt al glimlachend dat ik zijn beste klant ben vandaag. Aan de receptie van Ilala Bay Lodge, bel ik Mister Ndolo, oppercipier en stagebegeleider, om te vragen of ik al in het huisje kan. We spreken af aan de gevangenis. Ik ben zenuwachtig voor de eerste ontmoeting. Ik wandel door het dorp naar de gevangenis. Op straat is het druk, het is markt en op het plein recht tegenover de gevangenis wordt er gevoetbald. Er komen kindjes naast me lopen, ze roepen mzungu en vragen om geld. Mister Ndolo staat op me te wachten aan de gevangenis. Ik stel me voor en hij heet me welkom. Hij ziet er een beetje nors en statig uit, maar hij is echt vriendelijk. Hij stelt voor om naar het huisje te gaan. De man die de sleutel heeft is niet aanwezig. Ik zal de nacht moeten doorbrengen in de Lodge. Het eerste contact met Mister Ndolo valt goed mee, ik dacht dat hij oud en streng zou zijn. Hij is bezorgd en ik voel me echt welkom.
Hij ziet er nors uit maar hij is zeer zorgzaam en vriendelijk. Hij praat gebroken Engels en is christen. Hij probeert om iets te regelen zodat ik in het huisje kan. Dat lukt niet. Dus ben ik weer eens in een Lodge gaan slapen. De volgende ochtend heb ik afgesproken met Mister Ndolo, deze keer is hij in uniform en ziet er daarom nog strenger uit. Ik ben wel zenuwachtig., maar ik draag de kleding volgens de dresscode (een rok tot onder de knie en een zedig t-shirt). In tegenstelling tot gisteren, want toen droeg ik een broek. Dat is meteen ook een van de eerste dingen waar hij me over aanspreekt. Hij legt uit dat de dresscode dient om de gevangenen niet in verleiding te brengen. Ik excuseer me en leg uit dat de broek handiger was om te reizen. Hij is niet boos, hij blijft vriendelijk. Het is een mannenomgeving, alle gevangenen en bijna alle cipiers zijn man. Redelijk bedreigend. Mister Ndolo neemt ruim de tijd voor mij, hij vergezelt me samen met twee cipiers en twee gevangenen die mijn bagage dragen naar het huisje. Het is een raar zicht, de mensen op straat staren me nu nog meer aan. Het lijkt wel of ik een of andere koningin ben met haar lijfwachten en enkele slaven. Uiterst ongemakkelijk. Ik mag eerst een kijkje nemen binnen de gevangenismuren. Ik krijg uitleg over de werking. De gevangenen krijgen tweemaal per dag eten, steeds het zelfde: rijst zonder groenten soms met wat vis. De zakken rijst zijn een schenking, voor ander voedsel is er geen geld. De ruimte waar ze slapen is kaal en vuil. De muren zijn vuil van alle doodgeklopte muggen, er zijn geen bedden, of muskietennetten, want er is geen geld. Wel zijn er twee ruimtes met bankjes en zelfs een bord waar lesgegeven kan worden. Er is ook een kleine ruimte met boeken. Mr Ndolo vertelt me dat er eventueel een ruimte kan bijgebouwd worden voor een bibliotheek..als er geld is natuurlijk. Buiten de muren van de gevangenissen zijn er gevangenen in witte pakjes aan het werk. Hout aan het hakken, op het veld aan het werken. De cipiers zijn allemaal heel vriendelijk ze begroeten me hartelijk. Mister Ndolo gaat bij elk project langs. Hij laat me de ruimte zien waar hout gehakt wordt om te koken, en waar het voedsel ligt. We zouden kunnen kippen houden om de eieren en om op te eten. Ik stel het voor aan Mister Ndolo. Hij vindt het een goed idee als er geld is. Buiten de gevangenismuren zijn de gevangen druk bezig om op het veld te werken. Omwille van de klimaatopwarming is er dit jaar te nat, waardoor er minder gewassen kunnen geteeld worden, en er dus ook minder verkoop en voedsel zal zijn. Ook het houtbewerkingsproject loopt niet zo goed omwille van een gebrek aan materiaal. De leraar van dit project, Kelvin, is zelf een ex-gevangene. Hij is gemotiveerd maar heeft ook nood aan een klein inkomen. Daarnaast zijn het visproject en het naaiproject ook stopgezet omwille van geldgebrek. De meeste projecten lopen spaak omwille van een gebrek aan geld. Het is deprimerend want ik kan niet veel doen. Ik zal moeten proberen heel erg creatief en zuinig om te springen met middelen.
Gedurende de hele dag leidt Mister Ndolo mij rond in het dorp, hij toont me interessante plaatsjes om te eten, lokale marktjes, de bank, de bib, enkele officiële instanties…Het verbaast me dat hij zoveel tijd wil nemen om me alles uit te leggen; ik apprecieer dit enorm. Hij waarschuwt me voor alle gevaren. Ik mag niemand vertrouwen, zelfs de medewerkers van de gevangenis niet. Iedereen is hier arm en ziet mij als een geldbron. Als er iets is moet ik het hem melden. In de avond krijg ik bezoek van Kelvin, die nu het houtbewerkingsproject leidt, vrijwillig maar hij vraagt me om geld. We hebben een amusant filosofisch gesprek, over de bijbel, godsdienst en cannabis. Hij heeft vreemde ideeën maar uiterst interessant.
Het valt me op dat de gevangenen erg vrij gelaten worden. Als ze op het veld werken of buiten de gevangenismuren bezig zijn met de projecten, houden de cipiers hen met een half oog in de gaten. Er zijn handeltjes in voedsel en sigaretten tussen cipiers en gevangenen. Bij sommigen komt hun vrouw elke dag vers voedsel brengen. Ik vroeg enkele cipiers eens, of ze niet bang zijn voor ontsnappingen; maar ze vertelden me dat dit bijna nooit gebeurt. Enkel soms bij de gevangenen die dag in dag uit binnen de gevangenismuren moeten blijven. De sfeer is er drukkend, er is steeds rook van het koken en een constant gekletter van water. Er liggen steeds kleren te drogen in de zon. Er is een afdank dat wat schaduw biedt. Er zijn een 100tal gevangenen, die dag in dag uit op een kleine oppervlakte samenleven. Soms worden er mensen gek. Ik heb het gezien. Ze worden dan weggezonden naar een psychiatrische instelling. Daarom is het volgens mij goed om hen een bezigheid te geven. Ik wil daarom ook echt werk maken van de bib en de school. Daarnaast zal ik ook nieuw project opstarten om potten te maken. We hebben een gevangene die het zou kunnen leren aan de rest. Het probleem is dat we eerst een beginbudget nodig hebben om het materiaal aan te kopen. Maar eenmaal het project is opgestart zal het de gevangenis geld opbrengen. Eenmaal er voldoende leesboeken zijn kan ik beginnen met de lees- en schrijfclub.
Ik heb contact gelegd met iemand die geïnteresseerd is om muziekles te geven in de gevangenis. Hij is uitgenodigd voor een gesprek en men gaat het in beraad nemen, want het voorstel moet goedgekeurd worden door iedereen.
Ik ben begonnen met Engelse les te geven en dat lukt goed. De gevangenen zijn uiterst beleefd en werken heel goed mee. Lesgeven is ongeveer het enige wat ik kan doen zonder geld.Ik wordt hiervoor bijgestaan door de vrijwilligers van een naburige school, ze geven me raad. Ik volg ook de lessen wiskunde van de headteacher zodat ik op termijn ook wat wiskunde kan geven. Het is enkel juniorlevel, dit betekent niveau eerste middelbaar. Ik ben echt blij dat er enkele heel gemotiveerde cipiers en gevangenen zijn die me helpen de projecten te ondersteunen.
Ondertussen is er wat geld ontvangen, en ben ik volop bezig om alle projecten weer op gang te trekken. Hiermee kan ik wat kleine dingen doen. Ik heb zeep gekocht voor de gevangenen, want dat was vier maanden geleden. Ik mocht het zelf uitdelen aan de gevangenen die netjes op rijen zaten met uitgestoken handen.
Ook hebben we een goede en redelijk goedkope naaimachine gekocht om weer schooluniformen te maken en te verkopen. Hierdoor zullen we weer wat geld hebben. Momenteel zijn de gevangenen bezig met de reparatie van hun eigen kleding totdat er stof is aangekocht. De naaimachine staat in het midden van de het binnenplein onder een afdak. De gevangenen zitten er gefascineerd rond en kijken hoe de kleermakergevangene alles herstelt. ‘s Avonds wordt de machine weer binnen gehaald.
Ook heb ik gezorgd dat er cement is om een ontmoetingsplaats te creëren voor gevangenen en bezoekers. Het materiaal voor het schoolproject is wat aangevuld wordt. Er is lijm gekocht, een nietjesmachine en ik heb schriftjes, pennen en potloden gegeven. Dit materiaal wordt zorgvuldig bewaart totdat het nodig is.
Ik ben stilaan de bibliotheek aan het uitbreiden met Engelstalige romans. De boeken moeten eerst allemaal gescreend worden om te zien of het wel goede lectuur is. We hebben ook wat boeken ontvangen van Mzuzu. Het grootste deel van de boeken dat er nu is zijn leerboeken die we nodig hebben om les te geven.
Ik heb ook radijsjes gezaaid met de gevangenen en hen vitaminen gegeven om hun voedsel te verrijken. De vitaminen zullen gebruikt worden door de HIV patiënten, zij hebben er het meeste nood aan.
Ik heb een lijst opgesteld met alle materialen die nodig zijn om de projecten weer op gang te trekken. Als we wat geld hebben, overlopen we welke projecten het belangrijkste zijn. Ondertussen ben ik ook bezig met de evaluatie van de projecten. Ik heb een nieuwe map gemaakt om de financiën te ordenen.
De gevangenen spelen éénmaal per week voetbalmatch en worden getraind door een cipier. Ze hebben zelf een speciale voetbaloutfit.
Rond vier uur worden de gevangenen opgesloten. Ze zitten dan allemaal in rijen voor hun cel en zingen en bidden.
Ik kan het vaak moeilijk geloven dat deze mensen iets stouts gedaan hebben, ze zien er zo onderdanig en braaf uit. Als de cipiers hen iets vragen buigen ze hun hoofd. Soms gaan ze op de grond zitten. Toch blijft Mister Ndolo me er steeds op wijzen dat ik voorzichtig moet zijn en zeker niet alleen naar binnen mag gaan. Hij heeft waarschijnlijk gelijk.